घटना अध्ययनहरु

भ्ष्mिग ःधबलनबशब, नामक ताञ्जानियाको संस्थाले हालसालै च्ल्ीक्ष् क्ष्लतभचलबतष्यलब िर उनीहरुको साझेदार संस्थाहरुले जञ्जिबारमा सञ्चालित एबलवभ परियोजनामा बालसंरक्षण र सुरक्षा नीतिको पुनरावलोकन गर्नका लागि सहयोग गरेको छ ।

च्ल्ीक्ष् क्ष्लतभचलबतष्यलब िका कार्यक्रम व्यवस्थापक त्यm ःभअचयध का अनुसार,

पानीबाट डुब्ने विश्वव्यापी समस्या समाधान गर्न योगदान गर्ने उद्देश्यले मा सन् २०११ मा च्ल्ीक्ष् क्ष्लतभचलबतष्यलब िको स्थापना भएको हो । प्रत्येक वर्ष करिब ३,६०,००० मानिसहरू पानीमा डुब्ने गर्दछन् । अफ्रिका र एशियाका कम आय भएका देशहरूमा मानिसहरू माछा मार्न, पिउन र यातायातका लागि दैनिक क्रियाकलाप स्वरुप खुला पानीमा निर्भर हुन्छन् तर यो एक ठूलो समस्याको रुपमा रहेको छ । सन् २०१२ देखि हामीले एबलवभ परियोजना मार्फत जञ्जिबारको दुई ठूला टापुहरू उन्गुजा र पेम्बा क्षेत्रमा सुरक्षितरुपमा पौडी खेल्न र सामुदायिक शिक्षा कार्यक्रम सञ्चालन गर्न सहयोग गर्दै आएका छौँ ।

हामीले शिक्षकहरूलाई पानीको खतराबाट बालबालिकालाई बचाउने उपायहरुका बारे तालिम दियौँ । शिक्षकहरूले ँबिकजअबचम हरूको प्रयोगबाट पानीमा एक्लै प्रवेश नगर्ने, खतरनाक मौसमको अवस्था र पानीको बहावको जाँच गर्ने सन्दर्भमा मुख्य सन्देशहरु तालिममार्फत प्रदान गेका छन् । त्यस क्षेत्रका लगभग हरेक विद्यालयमा तालिम प्राप्त शिक्षक छन् । हामीले पौडी सिकाउने शिक्षकहरुलाई ७ देखि १४ बर्षका बालबालिकाको निम्ति समुद्रमा सुरक्षित पौडी खेल्ने कलाको बारेमा पनि प्रशिक्षण दिइरहेका छौँ । सन् २०१२ मा हामीले परियोजना शुरू गर्दा जञ्जिबारमा पौडी खेल्न सिकाउने शिक्षकहरू थिएनन् र त्यसपछि हामीले ६ जना शिक्षकहरूलाई सुरक्षित पौडी खेल्नेबारे प्रशिक्षण दियौँ । सन् २०१२ मा पौडी खेल्न सिकेका धेरै बालबालिका अहिले ठूला भइसकेका छन् र उनीहरु आफैँ पौडी शिक्षक बनेका छन् । गत वर्ष २८०० बालबालिका पौडी खेल्ने कार्यक्रममा सहभागी भएका थिए ।

हाम्रो संस्थामा बालसंरक्षण र सुरक्षा नीतिहरू बनाईएका थिए, तर ती नीतिहरु स्थानीयस्तरमा उपयुक्त छन् भन्ने कुराको निश्चित गर्नको लागि हामीलाई नीति विकासको प्रक्रियाहरूमा सहायता चाहिएको थियो । हामी विदेशमा काम गरेको पृष्ठभूमि नभएको च्ल्ीक्ष् को संरक्षण अधिकृतलाई तालिमका पठाउन चाहँदैन थियौँ । हामी स्थानीय अवस्था बुझेको तथा पहिचान भएका कोहि व्यक्तिहरुको खोजीमा थियौँ । मैले तान्जानियामा धेरै संस्थामा कुरा गरें तर हामीलाई सहयोग गर्ने प्रकारको सही व्यक्ति फेला पार्न सकिएन । मैले द्ययलम ँयचगm मा हाम्रो आवश्यकतासम्बन्धी विषयको प्रकाशन गरें र ऋजष्मिज्यउभ ग्प् ले सम्पर्क ग¥यो । त्यसबेलादेखि मलाई यो सहज प्रक्रिया जस्तै महसुस भयो । हामीले बेलायतमा हाम्रो आवश्यकताको बारेमा ऋजष्मिज्यउभ ग्प् सँग छलफल ग¥यौँ । ऋजष्मिज्यउभ ग्प् ले भ्ष्mिग ःधबलनबशब को बारेमा हामीलाई बताउनु भयो र उनीहरुले हामीलाई भ्ष्mिग ःधबलनबशब सँग एबलवभ परियोजनाका लागि सम्पर्क गराई दिनु भयो ।

भ्ष्mिग ःधबलनबशब बाट आएका माइकल रुबेन ९ःष्अजबभ िच्भगदभल० जञ्जिबार आएर परियोजनाको कर्मचारीहरुको लागि बालसुरक्षा र संरक्षणसम्बन्धी तालिमको सहजिकरण गरे । कर्मचारीहरूले तालिम एकदम सहभागितामूलक र धेरै राम्रोसँग सहजिकरण गरिएको प्रतिक्रिया दिए । सहभागीहरुले तालिमको सिलसिलामा सहजकर्ताबाट सोधिएका विषयहरुमा दिएका जानकारीहरूमा पनि सहजता भएको महशुस बताएका छन् । सहजकर्ताले संस्थाको बालसंरक्षण तथा सुरक्षा नीति उपयुक्त तथा प्रभावकारी भए नभएको निश्चित गर्न कर्मचारीहरुसँग छलफल गरे र सबै कर्मचारीहरुले यस विषयमा आफु खुशी भएको बिचार व्यक्त गरे । उनीहरूले बालसंरक्षण नीतिको कार्यान्वयन र पालना गर्नका लागि सुनिश्चित गर्ने प्रक्रियाहरूबारे पनि छलफल गरे । समुद्रका बिभिन्न टापुहरूमा परियोजना चलाउन कठिन हुन्छ र यस्तै कठिन स्वरुप पेम्बा टापुका केहि कर्मचारीहरू माइकलको तालिममा उपस्थित हुन सकेनन् । तर हामीसँग अहिले पञ्जे परियोजनामा कार्यरत संरक्षण अधिकृतले पेम्बा क्षेत्रका कर्मचारीहरुलाई बालसंरक्षण र सुरक्षासम्बन्धी तालिम प्रदान गरि सकेका छन् । हामीले स्थानीयस्तरबाट सिकाईको शुरुवात गरेका छौँ, यो धेरै ठुलो र प्रभावकारी हो । सबै कर्मचारीहरु खुशी थिए । यो सम्भवत सबभन्दा सजिलो चीज मध्ये एक हो जुन मैले अहिले गरेको छु ।

क्तभखभ ऋचगmउ (स्टीभ क्रम्प) म्भबाप्ष्मश क्ष्लतभचलबतष्यलब िका संस्थापक हुन् । यो विश्वका बहिरा बालबालिकाको सुरक्षामा सुधार गर्नका लागि समर्पित एक परोपकारी संस्था हो । क्तभखभ ले म्भबाप्ष्मश क्ष्लतभचलबतष्यलब िमा ऋजष्मिज्यउभ ग्प् ले बालसंरक्षण र सुरक्षासम्बन्धी बिषयलाई सबलिकरण गर्न गरेको सहयोगलाई बताएका छन् ।

म्भबाप्ष्मश क्ष्लतभचलबतष्यलब िअरु संस्थाभन्दा फरक छ । प्राय जसो घटनाहरुमा हामी काम गरिरहेको मान्छेलाई सुन्दैनौँ । हामी बहिरा नेतृत्वदायी हौँ र हामी गरेका कामहरू प्राप्त गर्दछौँ । भान्साको टेबलमा राखिएको एक विचारबाट पाँच बर्ष पछि हामी बहिरा बालबालिकाको सुरक्षा र संरक्षणको लागि विश्वव्यापी रुपमा नेतृत्वकर्ता भएका छौं । हामीले म्भबाप्ष्मश क्ष्लतभचलबतष्यलब िको स्थापना पश्चात बहिरा बालबालिकाप्रति हुने दुव्र्यवहार, शोषण लगायत अन्य कुराहरु व्यवस्थापन गर्नका लागि १००% सुनिश्चित हुन चाह्यौँ । बालसुरक्षा तथा संरक्षणसम्बन्धी अन्य संस्थाका नीतिहरू र पद्दतिहरुलाई सन्दर्भ सामग्रीका रुपमा लियौं र आफ्नो संस्थाको नीति विकास गर्न शुरु ग¥यौँ । हाम्रो उद्देश्य बहिरा बालबालिकाको लागि उपयुक्त हुने उत्तम अभ्यासको लागि स्तर निर्धारण गर्नु थियो । हामीले यसको पूर्ण रूपमा सुनिश्चित गर्नका लागि उपयुक्त साथी तथा समानस्तरका संस्थाहरुबाट समीक्षा तथा पुनरावलोकन गर्ने प्रयास गर्यौं । जसको फलस्वरुप हामी ऋजष्मिज्यउभ ग्प् पुगेका थियौँ ।

सन् २०१८ मा हामीले उनीहरूलाई हाम्रो बालसंरक्षण तथा सुरक्षा नीतिको ढाँचा पुनरावलोकन गर्न भन्यौँ । हामी सुनिश्चित हुन चाहन्थ्यौं कि यो अन्य अभ्यासकर्ताहरू, विश्वव्यापी स्वास्थ्य, विकास र मानवीय समुदायहरुबाट भएको परिक्षणमा पनि सफल हुनेछ । यो प्रक्रिया चुनौतीपूर्ण थियो किनकि हामीले हाम्रो सोचलाई औचित्य र तर्कसंगत गर्नु थियो । तर यो सशक्तीकरण पनि थियो किनभने यसले हामीलाई पहिला नै धेरै कुरा जानेका छौँ भन्ने अनुभूति गराएको थियो । अक्सर गरेर हामी यी कुराहरुलाई प्रस्तुत गर्ने बारेमा जान्न चाहन्थ्यौँ ।

ऋजष्मिज्यउभ ग्प् कभत सँगको सिफारिसमार्फत काम गर्दा विशेष सहयोग भएको थियो । यो थाहा हुन्छ कि तपाई के गर्नुहुन्छ ? तपाईं अनुगमनका लागि सिद्धान्तहरूको प्रवन्ध गर्नुहुन्छ जस्तोः फैसला नगर्ने, आश्वासन नदिने, सुरक्षित रुपमा हिड्ने, जानकारीहरु तल्लो तहबाट लिने, आदि । त्यसपछि के गर्ने ? तपाईं अन्य आवश्यक अभ्यासकर्ताहरु, क्लिनिक र सामाज कल्याण अनि यस्तै अरुलाई पनि सचेत गर्नुहुन्छ । तर संरक्षण र सुरक्षा प्रक्रियाहरू वास्तविक जीवनमा बाँच्नको लागि छ । ऋजष्मिज्यउभ ग्प् सँग यसबारेमा धेरै अनुभव भएकोले हामीसँग साझेदारीको कार्य तथा अनुभव आदानप्रदान गर्न उनीहरु सक्षम भए ।

बहिरा बालबालिकासँग काम गर्नका लागि उनीहरुको भाषा र दुव्र्यवहारबारे बुझ्ने दोभाषे भेट्टाउन सक्षम नहुन सकिन्छ । हामी त्यसलाई कसरी व्यवस्थित गर्छौँ ? त्यससम्बन्धी जानकारीहरु सहि र उपयुक्त हुनुपर्दछ । बालबालिकाले भनेका कुराहरुलाई गलत रुपमा प्रस्तुत गर्ने र कुनै कामको बारेमा कसैलाई आरोप लगाउने जस्ता गलत कार्यलाई राम्रो भन्न सक्दैनौँ र भन्दैनौँ । हामी यस्ता प्रकारका घटनाहरुलाई पूर्णरुपमा सम्बोधन गर्न खोज्दैछौँ ।

हामीलाई ऋजष्मिज्यउभ ग्प् ले बहिरा बालबालिकाको सुरक्षा र संरक्षणको लागि विशेष र प्रतिबद्ध प्रकारको विषयवस्तु विकास गर्न मद्दत गरेको छ । हामी हाम्रा साझेदार संस्थाहरू क्ष्कबिmष्अ च्भष्भिा, तजभ न्यिदब िएबचतलभचकजष्उ तय भ्लम ख्ष्यभिलअभ बनबष्लकत ऋजष्मिचभल, बलम तजभ ध्यचमि ँभमभचबतष्यल या तजभ म्भबा – तजभ ग्ल् बनभलअथ ायच मभबा उभयउभि (जसले विश्वव्यापीरुपमा ७ करोड बहिराहरूको हितको प्रतिनिधित्व गर्दछ) लाई पनि तालिम दिने योजनामा छौँ । बाल हेल्पलाइनका १० हजारभन्दा बढी अन्तरराष्ट्रिय परामर्शदाताहरूको पहुँचमा हाम्रो सामग्री हुनेछ र ती सामग्रीहरुले बहिरा बालबालिकाको सुरक्षा र संरक्षणमा सहायता गर्दछ।

हामीले हाम्रा सामग्रीहरु बाल सुरक्षा र संरक्षणका विशेषज्ञहरूलाई पनि वितरण गरेका छौँ र उनीहरूले यी सामग्रीहरुको अध्ययन तथा परिक्षण गरेका छन् । वास्तवमा, हामीलाई क्ष्क्एऋब्ल् ९तजभ क्ष्लतभचलबतष्यलब िक्यअष्भतथ ायच तजभ एचभखभलतष्यल या ऋचगभतिथ बलम ल्भनभिअत या ऋजष्मिचभल० बाट प्रशंसा समेत गरिएको छ ।

यस कार्यले ऋजष्मिज्यउभ ग्प् को योगदानको मूल्य प्रदर्शन हुन्छ र बालसंरक्षण र सुरक्षामा नेतृत्वदायी संस्थाले हाम्रो कामलाई मान्यता प्रदान गरेको छ ।

म कुनै हिचकिचावट बालसंरक्षण र सुरक्षाको परमर्शका लागि ऋजष्मिज्यउभ ग्प् को सिफारिस गर्दछु । उनीहरु शान्त, प्रतिष्ठित, पुर्ण जानकारी भएका, लचिलो, अरुका लागि फैसला नगर्ने, र अनुभवी छन् ।

दक्षिण—दक्षिणको सञ्जालको सदस्य न्बिम’क ज्यगकभ केन्याको मोम्बासा बालन्याय प्रणालीको सवालमा काम गर्दछ । सन् २०१९ अप्रिलमा न्बिम’क ज्यगकभ ले मोम्बासाको लाइकोनी पुनःस्थापना विद्यालयमा एक हप्ता लामो बालसंरक्षण र सुरक्षा विषयक तालिम सञ्चालन गरे । तालिममा बालबालिकालाई भएको दुव्र्यवहार पहिचान गर्न, परम्परागत संस्कृति र विश्वास प्रणालीबारे जानकारी, दुव्र्यवहारका घटनाहरुको उजुरी गर्न आई पर्ने अवरोधहरुको बारे र शारीरिक सजायको विकल्पहरुको पहिचान गर्ने विषयहरूमा छलफल भएको थियो ।

यस तालिममा सहभागी केभिन ओटिएनो ओनगुडी ९प्भखष्लभ इतष्भलय इलनगमष्० ले तालिमको बारेमा अझ बढी बताउनु भएको छ ।

म लाइकोनी पुनःस्थापना विद्यालयको सुरक्षा वार्डेन हुँ र म यहाँ दुई वर्षदेखि काम गर्दैछु । यो एक सरकारी संस्था हो र यसले बिभिन्न घटनाहरुमा परेका जोखिम बालबालिकाको लागि काम गर्दछ । अभिभावकहरुले हेला गरेका केहि बालबालिका यहाँ छन् भने कोहि बाल बिज्याँईँमा परेका तथा कानुनको द्वन्द्वमा परेका बालबालिका पनि छन् ।

बालबालिकालाई हामी हाम्रो हेरचाहमा करिब ३ वर्षसम्म राख्ने गर्दछौँ । उनीहरू सामान्य शैक्षिक क्रियाकलापमा सहभागी हुन्छन् अनि केक बनाउने, सिलाउने, मेशिन बनाउने लगायतका व्यवसायिक तालिममा पनि भाग लिन्छन् ।

मेरो काम बालबालिका र कर्मचारीहरुलाई सुरक्षित राख्न सहयोग गर्ने र संस्था बाहिर वा भित्र हुने सम्भावित द्वन्द्व र झगडाबाट पर राख्नु हो । बालबालिकालाई सुरक्षित राख्न यो क्षेत्रमा ठूलो चुनौती छ किनभने बालबालिका रातीको समयमा बाहिर जान्छन् र लागूपदार्थको सेवन समेत गर्न सक्दछन् । जब उनीहरू छात्रावासमा फर्किन्छन् अनि उनीहरू उदण्ड व्यवहार लगायत हिंसा समेत गर्दछन् ।

न्बिम’क ज्यगकभ सँग मेरो तालिम हुनु अघि म सबै बालबालिकालाई उस्तै देख्ने गर्थें । बालबालिका फरक फरक प्रकारका समस्याहरूमा परेका हुन्छन र त्यसको परिणामबाट उनीहरु फरक व्यवहार गर्दछ भन्ने कुरा मलाई थाहा थिएन । कोही बालबालिका घरमा दुव्र्यवहार भएका छन् , उनीहरु आफूलाई अलग्गै प्रकारले सोच्दछन् तर कोही लागुपदार्थको कुलतमा फसेका छन् भने उनीहरुबिचमा नै फरकफरक हुन्छ। अहिले मैले बुझेको छु प्रत्येक बालबालिकालाई बिभिन्न तरिकाले व्यवहार तथा काम गर्नु पर्दछ र मैले बालबालिकासँग काम गर्ने फरकफरक तरिकाहरु र बिचारहरु संकलन गरेको छु ।

यदि एउटा बालक विद्यालयमा चकचके थियो भने म उसलाई शारीरिक सजाय दिने गर्थें । शारीरिक सजायको विकल्पको रुपमा अरु सकारात्मक उपायहरु प्नि छन् भन्ने कुरा मलाई थाहा थिएन । मैले दुव्यवहार गरिरहेको कुरा मलाई थाहा थिएन । अहिले मलाई पछुतो भएको छ । बालबालिका र कर्मचारीहरुबिच अहिले साथित्वको सम्बन्ध भएको छ र हाम्रा बीचमा हाल कुनै प्रकारको अवरोध र बाधा छैन । बालबालिकाले हामीलाई बढी विश्वास गर्छन् र उनीहरूका समस्याहरू लिएर हामीसँग समाधानका लागि आउँदछन् ।

जब एउटा बालकले अभद्र तथा अस्वभाविक व्यपहार देखाँउदछ वा केहि गलत गरिरहेको छ भने म उसँग बसेर समस्याहरूको बारे जान्नका लागि छलफल गर्छु । उनीहरूले कस्ता समस्याका कारण यस्ता व्यवहार गरिरहेका छन् भनेर अझ बुझ्ने प्रयास गर्छु । म तिनीहरूलाई आफुले के गरेको छौँ भनेर सोच्न मद्दत गर्दछु र खराब व्यवहार सही तरीका होइन भनेर बुझाउने प्रयास गर्दछु । बालबालिकाले आफ्नो गल्तीबाट केहि नसिकिन्जेल सम्म न उनीहरुलाई बुझाउने प्रयास गर्दछु । अहिले उनीहरूले भिन्नै केभिन देख्दछन, पहिले चिनिएको केभिन होइन जसले गलत तरिकाले काम सम्पन्न गर्दथ्यो । मैले गलत बुझेको थिएँ र अब मलाई नयाँ र फरक तरिका थाहा छ । म अहिले परिवर्तन भएको छु भनेर गर्व गर्दछु ।

दक्षिण—दक्षिणको सञ्जालको साझेदार संस्था एभलमभपभशय ीभतग केन्यामा सरकारको प्रतिनिधिहरुसँग बालसंरक्षण र सुरक्षामा तालिम, कानुनी परामर्श र समुदायका कार्यक्रमहरूमा सहआयोजकका रुपमा काम गरिरहेको छ । उनीहरूको कामले कर्मचारीलाई बालसंरक्षणसम्बन्धी सीपहरू, यसका प्रणालीहरू र प्रक्रियाहरू विकास गर्न सहयोग गरेको छ जसले उनीहरूलाई सरकारको राष्ट्रिय बाल सुरक्षा रणनीतिलाई कार्यान्वयन गर्न सक्षम बनाउँदछ ।

थप कुराको लागि हामीले नैरोबीको डन्डोरा सुकुम्बासी बस्तीका स्थानीय क्षेत्रगत सल्लाहकार काउन्सिलका व्यकभउज प्बmष्तजष् (जोसेफ कामिथी) सँग कुराकानी गरेका थियौँ जुन निम्नानुसार छ ।

स्थानीय क्षेत्रगत सल्लाहकार काउन्सिल भनेको के हो ? यस बारेमा कुराकानी शुरु गर्दै केहि व्याख्या गर्न सक्नुहुन्छ ?

स्थानीय क्षेत्रगत सल्लाहकार काउन्सिल बालसंरक्षण र सुरक्षाका रणनीतिहरू बनाउने बालबालिकासम्बन्धी सरकारी संरचनाको एक विभाग हो । हामी श्रम र सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालय अन्तर्गतको बाल विभागसँग प्रत्यक्षरुपमा काम गर्दछौँ । स्थानीय तहबाट उपजिल्ला, जिल्ला हुदैँ बालबालिकाको सेवाका लागि राष्ट्रिय काउन्सिलको सहितको संरचनाको व्यवस्था गरेको छ । स्थानीय क्षेत्रगत सल्लाहकार काउन्सिलले समुदायमा बालसंरक्षणका गतिविधिहरू गर्दछ र उपजिल्लाका बाल अधिकारीलाई तथ्यांक व्यवस्थापनको लागि प्रतिवेदन दिने गर्दछन् । उनीहरूले सामुदायिक सचेतनाका कार्यक्रमहरू गर्दछन् र अभिभावक, शिक्षक र बालबालिकासँग बालअधिकारको बारेमा कुरा गर्छन् र दुव्र्यवहारका घटनाहरु भएमा उजुर गर्ने स्थान र सम्बन्धित व्यक्तिको बारेमा समेत जानकारी दिन्छन् । मेरो ठेगाना नैरोबीको पूर्वी क्षेत्रमा पर्ने डन्डोरा भन्ने ठाँउ हो । डन्डोरा एक सुकुम्बासी बस्ती हो जुन पूर्वी र मध्य अफ्रिकाको सबैभन्दा ठूलो फोहोरमैला व्यवस्थापन गर्ने क्षेत्र पनि हो ।

तपाइँले एभलमभपभशय ीभतग को बारेमा कसरी थाहा पाउनु भयो ?

एभलमभपभशय ीभतग ले डण्डोरा सुकुम्बासी क्षेत्रका विद्याालयहरुमा बाल संरक्षण मञ्चहरु सञ्चालन गरिरहेका थिए । त्यस क्षेत्र वरपरका समुदायहरूमा बाल दुव्र्यवहारका समस्याहरू धेरै छन् । त्यसैले उनीहरूले विद्यालयसँग मिलेर काम गरिरहेका छन् र शिक्षकहरूलाई बालसंरक्षणको विषयमा तालिम दिएका छन् । एक अवसरमा उनीहरूले सरकारी अधिकारीलाई त्यो कार्यक्रममा उपस्थित हुन आमन्त्रित गरे र मैले उनीहरूको कामको बारेमा थाहा पाएपछि मेरा सहकर्मीहरू तथा स्थानीय क्षेत्रगत सल्लाहकार काउन्सिलका साथीहरुलाई पनि बालसंरक्षणको महत्वबारे जानकारी गराउँ ।

तपाइँ एभलमभपभशय ीभतग सँग काम गर्नु अघि यहाँको अवस्था कस्तो थियो?

हामीसँग बालसंरक्षणको सवालमा काम गर्नका लागि त्यति राम्रो जानकारी र ज्ञान थिएन । हामीसँग हाम्रो परिस्थितिको सम्बन्धमा राम्रो ज्ञान थियो तर बालसंरक्षण र यसका प्रणालीहरुका विषयमा ज्ञान र सिप थिएन । हामीसँग काम गर्नका लागि कुनै साझेदार संस्थाहरु प्नि थिउनन् । हामी अलमल्ल थियौँ, उदाहरणको लागि, एक बालिका फोहोर थुपार्ने ठाँउ नजिक यौन दुव्र्यवहार परेको हामीलाई थाहा थियो तर उनलाई कहाँ सिफारिस गर्ने र कसरी सहयोग गर्ने बारेमा थाहा थिएन । हामीसँग वकिल पनि थिएनन्, त्यसैले समस्यामा परेका बालबालिकालाई कसरी सहयोग गर्ने भनेर हामीलाई थाहा थिएन । हाम्रो समुदायमा संरक्षण र सुरक्षाको आवश्यकता भएका बालबालिकाको लागि सहयोग गर्ने संरचनाहरू समेत थिएनन् ।

तपाईंलाई तालिमले कसरी सहयोग ग¥यो?

हामीसँग सञ्जाल विस्तार गर्ने सीप थिएन तर अहिले हामीले अरूसँग काम गर्नुको महत्व बुझेका छौँ । हामी अन्य सरोकारवालाहरूसँगको सम्बन्ध सुधार गरिरहेका छौं र हामी उनीहरूसँगै बालसंरक्षणको अवस्था सुधार गर्नका लागि कार्य गरिरहेका छौं । हामीलाई सिफारिस प्रणालीको बारेमा थाहा थिएन तर अहिले हामीले संरक्षणको आवश्यकता भएका बालबालिकाको लागि सिफारिसका प्रक्रिया बनाएका छौँ । हामीलाई बालदुव्र्यवहारका घटनाहरु उजुर गर्ने कुरा थाहा थिएन तर अहिले हामीसँग तथ्यांक राख्ने प्रणाली छ र हामी सबै घटनाहरूलाई मुख्य खातामा राख्छौं । हामी आजकाल एक महिनामा करिब २०० बालबालिकालाई सहयोग गर्दछौँ । हामी बस्ने र काम गर्ने समुदायमा बालदुव्र्यवहारका बिभिन्न तहह र उजुरी गर्ने माध्यमको बारेमा राम्रो बुझाई र जानकारी थिएन । बालसंरक्षणको तालिम पछि सामुदायमा चेतनामुलक अभियानहरू एभलमभपभशय ीभतग को सहयोग र स्थानीय क्षेत्रगत सल्लाहकार काउन्सिलको आयोजनामा गरिएको थियो। समुदायका परिवारहरूले पनि बालसंरक्षणमा तालिम प्राप्त गरे र उनीहरुले पनि समुदायमा कमजोर रुपमा भएका बालसंरक्षणका संरचनाहरुलाई सहयोग गर्ने र क्रियाकलापहरु अनुगमन गर्नका सहयोग गरेका छन् ।

एभलमभपभशय ीभतग ले कति सरकारी कर्मचारीहरुलाई बालसंरक्षणसम्बन्धी तालिम दिएको छ ?

प्रत्येक स्थानीय क्षेत्रगत सल्लाहकार काउन्सिलमा ३० जना व्यक्तिहरूको समिति छ । मेरो निर्जु उप जिल्ला आठ स्थानहरू भएकोले ८ वटा आठ स्थानीय क्षेत्रगत सल्लाहकार काउन्सिलहरू छन् । यसरी यस उपजिल्लाका ८ वटा काउन्सिलहरुका २४० जनाले बालसंरक्षणको तालिम प्राप्त गरेका छन् । तर एभलमभपभशय ीभतग ले कासारानी, स्टारेहे, कामकुञ्जी र लंगटा उपजिल्लाहरुका २३ वटा काउन्सिलहरुसँग काम गरेको छ । ती सबै उपजिल्लाहरुमा बालसंरक्षणको सवालमा तालिम प्रदान गरिसकेको छ । ती चार वटा उपजिल्लाका प्रहरीहरुलाई पनि बालअधिकारको तालिम प्रदान गरिएको छ र त्यसपछि बालसंरक्षणका विषयमा काम गर्नका लागि काउन्सिल र प्रहरीबिच राम्रो सम्बन्ध कायम भएको छ ।

आज हामी जहाँ छौँ हिजो यस ठाउँमा थिएनौँ । हामी एभलमभपभशय ीभतग ले गर्दा धेरै माईल अगाडि बढेका छौं ।